Nghề làm oản truyền thống: sự kế thừa và sáng tạo của nghệ nhân

Đằng sau những chiếc oản đầy ý nghĩa ấy là cả một nghề làm oản truyền thống, được gìn giữ và phát triển qua bao thế hệ nghệ nhân. Bài viết này sẽ cùng bạn khám phá hành trình của nghề làm oản, từ sự kế thừa tinh hoa đến những sáng tạo không ngừng của các nghệ nhân.

Nghề làm oản truyền thống: sự kế thừa và sáng tạo của nghệ nhân

A. Nghề làm oản truyền thống: Cội nguồn và những giá trị cốt lõi

Nghề làm oản truyền thống đã tồn tại ở Việt Nam từ rất lâu đời, gắn liền với nền văn minh lúa nước và các phong tục thờ cúng tổ tiên, thần linh. Oản lễ ban đầu được làm từ những nguyên liệu mộc mạc, gần gũi với đời sống nông nghiệp: gạo nếp và đường. Quy trình chế tác thủ công, tuy đơn giản nhưng đòi hỏi sự tỉ mỉ và kinh nghiệm. Gạo nếp được vo sạch, ngâm, đồ thành xôi, sau đó nhào trộn với đường khi còn nóng để tạo thành khối bột dẻo mịn, rồi ép chặt vào khuôn gỗ để tạo hình vuông vắn hoặc tròn. Cuối cùng, oản được gói ghém cẩn thận trong lớp lá chuối hoặc giấy màu.

Vẻ ngoài giản dị của oản truyền thống không làm giảm đi giá trị tâm linh của nó. Ngược lại, chính sự mộc mạc ấy lại càng làm nổi bật tấm lòng thành kính chân thật, không vụ lợi của người dâng. Oản là biểu tượng của sự thanh khiết, lòng thành, và ước nguyện về sự no đủ, sung túc.

Xem thêm tại đây.

Nghề làm oản truyền thống không chỉ tạo ra một món ăn mà còn tạo ra một vật phẩm mang ý nghĩa sâu sắc, là cầu nối giữa con người và thế giới tâm linh. Nó nhắc nhở về cội nguồn, về những giá trị văn hóa đã được truyền giữ qua nhiều thế hệ, là một phần không thể thiếu trong các nghi lễ, lễ Tết, cúng giỗ, và lễ hội.

B. Sự kế thừa trong nghề làm oản: Bí quyết và tâm huyết qua thế hệ

Sự tồn tại bền bỉ của nghề làm oản truyền thống qua hàng trăm năm là nhờ vào sự kế thừa và gìn giữ bí quyết của các thế hệ nghệ nhân. Trong nhiều gia đình, nghề làm oản là nghề cha truyền con nối, được truyền dạy từ đời này sang đời khác. Bí quyết làm oản ngon thường là công thức gia truyền, bao gồm tỷ lệ pha trộn gạo, đường, thời gian ngâm gạo, kỹ thuật đồ xôi, và đặc biệt là cách nhào bột khi xôi còn nóng để đạt được độ dẻo mềm hoàn hảo.

Quá trình truyền dạy nghề làm oản không chỉ là việc học hỏi kỹ thuật mà còn là sự thấm nhuần tâm huyết và đạo đức nghề nghiệp. Người thợ làm oản luôn tâm niệm rằng đây là vật phẩm dâng cúng thần linh, tổ tiên, nên phải làm bằng cả cái tâm, đảm bảo sự sạch sẽ, tinh khiết và trang trọng tuyệt đối.

Sự tỉ mỉ, kiên nhẫn và lòng yêu nghề là những phẩm chất quan trọng được kế thừa. Các nghệ nhân giữ nghề đã phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức từ sự phát triển của xã hội và sự cạnh tranh của các sản phẩm công nghiệp. Tuy nhiên, bằng tình yêu với nghề và trách nhiệm gìn giữ văn hóa, họ vẫn miệt mài với từng công đoạn thủ công, để những chiếc oản truyền thống vẫn giữ được hương vị và ý nghĩa nguyên bản.

C. Sự sáng tạo và đổi mới trong nghề làm oản: Nâng tầm nghệ thuật và đáp ứng thị hiếu

Trong bối cảnh xã hội hiện đại, nghề làm oản không chỉ dừng lại ở việc kế thừa mà còn không ngừng sáng tạo và đổi mới để đáp ứng thị hiếu ngày càng cao của người tiêu dùng, đồng thời nâng tầm oản lễ lên một tầm cao mới của nghệ thuật.

Oản Chim Công Tài Lộc LYO-048

Một trong những đổi mới rõ rệt nhất là sự đa dạng về mẫu mã và hình dáng. Ngoài oản vuông, tròn truyền thống, các nghệ nhân đã tạo ra oản công, oản rồng phượng, oản hoa sen, oản đào tiên, oản hình thỏi vàng, đồng tiền, hoặc các mẫu oản theo chủ đề linh vật của năm. Những hình dáng này không chỉ đẹp mắt mà còn mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc, phù hợp với từng dịp lễ và mong muốn cụ thể của gia chủ.

Sự sáng tạo còn thể hiện ở việc sử dụng màu sắc tự nhiên. Bên cạnh oản trắng truyền thống, nghề làm oản hiện đại sử dụng màu từ lá dứa (xanh), củ dền (đỏ), gấc (đỏ cam), hoa đậu biếc (xanh dương) để tạo ra những chiếc oản ngũ sắc rực rỡ, hài hòa, vừa an toàn cho sức khỏe vừa tăng tính thẩm mỹ.

Các kỹ thuật trang trí cũng được nâng cao và đa dạng hóa. Nghệ nhân áp dụng kỹ thuật vẽ tay tinh xảo, đắp nổi 3D, khắc chữ thư pháp, hoặc đính kết các vật liệu ăn được như kim tuyến, hạt ngọc, hoa đường lên bề mặt oản. Điều này biến mỗi chiếc oản thành một tác phẩm nghệ thuật độc đáo, mang đậm dấu ấn cá nhân và sự tinh tế.

Xưởng cung cấp dịch vụ làm oản uy tín, nhanh chóng đẹp mắt tại Hà Nội

Sự đổi mới còn nằm ở việc cá nhân hóa sản phẩm. Nhiều cơ sở cung cấp dịch vụ đặt làm oản theo yêu cầu, cho phép khách hàng lựa chọn hình dáng, màu sắc, hoặc khắc/in các thông điệp, logo riêng, làm cho lễ vật trở nên độc bản và ý nghĩa hơn rất nhiều. Những đổi mới này không làm mất đi giá trị truyền thống mà ngược lại, còn làm cho nghề làm oản trở nên sống động, hấp dẫn và phù hợp hơn với nhu cầu của đời sống hiện đại.

D. Thách thức và triển vọng của nghề làm oản trong thời đại mới

Mặc dù có nhiều sự sáng tạo và đổi mới, nghề làm oản truyền thống vẫn đối mặt với không ít thách thức trong thời đại mới. Sự cạnh tranh từ các sản phẩm công nghiệp, việc thiếu hụt lao động trẻ có tâm huyết với nghề, và sự đòi hỏi ngày càng cao về an toàn vệ sinh thực phẩm là những khó khăn mà các nghệ nhân phải vượt qua.

Oản quạt hồng dâng Cô Chín LYO-039

Tuy nhiên, nghề làm oản cũng có nhiều triển vọng phát triển. Nhu cầu về các sản phẩm thủ công, có giá trị văn hóa và tâm linh ngày càng tăng cao, đặc biệt trong bối cảnh xã hội hiện đại. Sự độc đáo và ý nghĩa của oản lễ nghệ thuật đã thu hút sự chú ý không chỉ của người dân trong nước mà còn cả du khách quốc tế. Việc kết hợp giữa các kỹ thuật truyền thống và công nghệ hiện đại (ví dụ: marketing online, đóng gói chuyên nghiệp) có thể giúp nghề làm oản phát triển bền vững hơn, mở rộng thị trường và tiếp cận được nhiều đối tượng khách hàng hơn.

Việc gìn giữ và phát huy nghề làm oản không chỉ là bảo tồn một kỹ thuật thủ công mà còn là cách để làm sống động thêm những nét đẹp truyền thống, truyền tải ý nghĩa tâm linh và góp phần làm phong phú thêm bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam. Hãy trân trọng nghề làm oản và những tác phẩm mà nó tạo ra.